NHIỀU ĐANG TRỞ THÀNH NHIỄU !

Sự phong phú không phải bao giờ cũng chỉ có một ý nghĩa duy nhất.Có sự phong phú của những giá trị cao đẹp làm giàu thêm cho đời sống và có sự “trăm hoa đua nở “ của những thứ hàng tầm tầm vô thưởng vô phạt,nhìn vào chỉ thấy bộn bề. Lại nữa,có sự phong phú trong trật tự tạo nên tầng tầng lớp lớp mạch lạc nó ngược hẳn lại với sự đa tạp chen chúc hỗn độn. Cái sự phong phú thứ hai này thường được hiểu như là nhiễu, tạp, rối loạn và rất khó tạo được hiệu quả đáng lẽ nó có thể có.
Mỗi khi nghĩ về sinh hoạt báo chí ở ta những năm gần đây người khó tính đến đâu cũng phải mừng khi thấy có sự phát triển vượt bậc về số lượng kèm theo đó là sự linh hoạt trong kiểu dạng thông tin và tính tích cực trong việc hướng về bạn đọc phục vụ bạn đọc. Song cũng phải nhận là một bộ phận báo chí của ta còn đang ở vào tình trạng có gì làm nấy chất lương thông tin chưa cao.Nhiều đang có nguy cơ trở thành nhiễu và nếu không được sữa chữa một bộ phận báo chí sẽ làm lẫn mình đi,tự đánh mất mình trong một sự nhốn nháo đáng tiếc.
Còn nhớ những năm từ 1975 trở về trước : Những ai từng có viết lách ít nhiều hẳn nhớ là hồi đó báo chí ít ỏi tới mức viết không có chỗ đăng, mỗi lần nhìn báo đăng bài người khác là cảm thấy ngay rằng không gian giành cho mình bị thu hẹp lại.Và chúng tôi thường nói đùa : y như cảnh nhà cửa chật chội cả mấy thế hệ cùng phải sống chung trong một căn phòng vài chục mét vuông, hơi một tí là sinh bực bội.Cho tới năm 1968,các hội viên của Hội nhà văn Việt Nam chỉ có một “sân chơi “ duy nhất là báo Văn nghệ 16 trang < các tờ văn nghệ địa phương cũng chưa sẵn như bây giờ >, bởi vậy tôi còn nhớ là đầu năm 1969 khi có giấy phép cho ra tờ tạp chí Tác phẩm mới thì nhiều cây bút kể cả những người phụ trách tỏ ra rất hào hứng.Toàn dân dày dạn kinh nghiệm trận mạc, không phải các anh có ảo tưởng rằng làm báo là dễ và có ngay được các sáng tác tốt.Và nhất là việc hình thành nên một tờ báo có khuôn mặt riêng cốt cách riêng thì ai cũng biết là khó vô hạn.Nhưng tất cả lại đều hiểu rằng tờ báo là nơi tập tành thể nghiệm, vả chăng bí chỗ viết chỗ đăng quá rồi, nên vẫn vui như bắt được của. Nhà thơ Chế Lan Viên vốn nổi tiếng là sắc sảo và giỏi tổng kết đưa ra một câu bình luận được nhiều người đồng tình :
--Thôi thì ba thằng giống nhau còn hơn một thằng tự giống mình !
Chỉ có cái lợi là hồi ấy sự viết lách thường khi kỹ càng và không ai có cái tâm lý chạy theo số lượng.
Nay thì tình hình hoàn toàn ngược lại. Báo nhiều đến mức chắc chắn không ai đọc xuể. Và người làm sao thì của chiêm bao làm vậy,giữa tờ nọ với tờ kia tưởng khác nhau mà hoá ra chỉ là biến thể của nhau. Đây đó vài tờ mới ra có tạo được chút ấn tượng mới trong ít số đầu nhưng về sau thì lại quanh quẩn như cũ. Người có tâm huyết không sao rũ bỏ nổi cái cảm giác là hình như sức lực của ta chỉ có đến thế, ai cũng muốn viết hay hơn nhưng chưa biết làm cách nào, và nếu cứ đà này mà kéo thì bạn đọc có sớm cảm thấy no nê đến phát ngán cũng không có gì là lạ.
Hãy tạm lấy một ví dụ : chưa bao gìờ như bây giờ những tin tức có liên quan đến sinh hoạt văn hoá văn nghệ thể thao nước ngoài vào Việt Nam nhanh đến thế và được mở ra rộng rãi đến như thế.Chỉ có mấy điều phải lưu ý, một là thực ra chuyện linh tinh lặt vặt thì nhiều bài viết nghiêm túc có tính chất nêu vấn đề thì ít, và hai là dù thuộc loại nào nữa thì nói chung các bài viết ấy phần lớn thuộc dạng lược thuật, tức bên nước người họ đã viết sẵn, giờ ta mang về đảo xuôi đảo ngược một chút cho vừa với trình độ bạn đọc,thế thôi.Chứ loại bài xuất phát từ yêu cầu trong nước mà đặt vấn đề,bằng cái nhìn của người Việt Nam mà theo dõi và đánh giá, và cuối cùng đạt đến cái đích cần thiết là qua thông tin về nước ngoài giúp cho việc làm tốt hơn công việc trong nước --loại bài đó gần như chưa có.
Tình hình cũng không khá hơn bao nhiêu khi xem xét lại những thông tin do chính chúng ta viết, bàn ngay về đời sống trước mắt có liên quan đến mỗi chúng ta....Phải nói ngay là do đạo đức nghề nghiêp được đề cao và luật lệ quy định chặt chẽ nên không mấy khi có bài đặt điều nói bừa tức là sự chân thực trong thông tin được tôn trọng. Nhưng cái thực ở đây là cái thực ở trình độ đơn giản sơ lược : trong khi không sai gì về mặt chi tiết thì lại không đạt tới trình độ khái quát cần thiêt. Và thông thường bài báo viết địa phương nào đơn vị nào thì chỉ các đối tượng đó để ý ngoài ra người ở địa phương khác ngành nghề khác chẳng thấy có gì liên quan.
Dăm miếng cau khô mấy lọ phẩm hồng,có thể mượn lại mấy câu thơ Hoàng Cầm tả cái mẹt hàng xén của mấy bà già lọ mọ trên các chợ quê bên kia sông Đuống để hình dung ra tình trạng bài vở trên một vài tờ báo hôm nay < những cái mẹt xưa gìờ đây có thể thay bằng tủ kính lại thêm nhiều mặt hàng xịn hơn và ngay bao bì cũng là thứ ny lông bền chắc mà lại bóng bẩy hơn,song thực chất nào có khác ! >
Một khi không đạt tới những bước đột phá về chất lượng mà chỉ lan ra theo số lượng,báo chí dù có cố gắng đên mấy cũng không khỏi rơi vào tình trạng ngổn ngang bề bộn.Cùng lúc có nhiều tiếng nói cất lên song như lẫn vào nhau và đứng lùi ra mà nghe chỉ còn thấy một cái gì ồn ã kèm theo khá nhiều tạp âm. Tẻ nhạt do nghèo nàn ít ỏi dẫu sao vẫn có khía cạnh đáng thông cảm. Tẻ nhạt ngay trong cái bề ngoài phong phú dồi dào thì cái ấn tượng về sự tẻ nhạt ấy mới thật nặng nề bởi người ta phải thầm hiểu với nhau rằng không dễ gì mà thoát ra nổi.

Muốn hay không muốn,báo chí vẫn là thứ công cụ tiện dụng để giúp xã hội tự nhận thức và sự thực là từ hơn bốn trăm tờ báo đang tồn tại trong phạm vi cả nước, nếu chịu khó đọc, người ta luôn luôn tìm ra đươc những bài viết hay với nhiều ý tưởng sâu sắc.
Nhân đây tôi có một đề nghị nhỏ: chính báo chí nên kiêm luôn công việc tự sàng lọc chính mình.
Khi thấy báo bạn vừa có một bài viết hay,ta nên cân nhắc để nếu có thể đăng lại kèm theo lời giới thiệu trang trọng mong bạn đọc cùng biết.
Cố nhiên đây là một chuyện khó,như việc phân loại người có năng lực và kẻ bất tai,người có đóng góp và kẻ ăn bám đang làm cả xã hội đau đầu.
Song theo tôi,cái chính là ở đây nên vượt qua những sự tự ái lặt vặt.Vâng tôi cũng bíêt rằng một vài bài tôi sắp đăng đây có yếu một tí. Thậm chí đôi khi tôi thừa biết rằng chẳng qua chúng được xào xáo từ các báo khác. Song trên danh nghĩa nó là inedit chưa đăng ở đâu bao giờ, thế là được rồi.Chứ đăng lại bài báo khác ấy ư ? Tức là đề cao họ và tự thú nhận về sự kém cỏi của mình ? Có ai lại chịu chơi nước lép kiểu ấy !? Ấ y chính cái lối nghĩ ấy đã khiến nhiều người trở nên ích kỷ một cách rất hồn nhiên và do đó tiếp tay cho sự hỗn hào,ồn nhiễu,ba vạ... mà không hay biết.
SỐ TRUY CẬP đang online