KHI HOA THÀNH RÁC


Nhiều năm lại đây, sau những ngày lễ ngày Tết, báo chí đã kêu ầm lên là đường phố Hà Nội đầy rác. Chẳng hạn năm nào cũng vậy, khoảng từ rằm tháng Giêng trở đi, một trong những dấu hiệu cho thấy những ngày tết Nguyên đán chỉ vừa mới qua, là nhìn vào nhiều góc phố thường thấy chồng chất những cành đào tàn héo, và trước nhiều số nhà, dễ dàng bắt gặp những cây quất bị nhấc lên khỏi chậu đất bắt đầu vỡ tung ra, được ném ngay cạnh dòng nước chảy bên đường, chờ xe rác đến hốt.
Sinh thời đạo diễn Nguyễn Đình Nghi (mới qua đời đầu năm 2001) từng khái quát hai hình ảnh sâu đậm mà Hà Nội để lại trong ông là hoa và rác. Theo nghĩa này, tết nhất chính là một trong những thời điểm chính hoa trở thành rác, và cái sự kiện rác của hoa nó nói với chúng ta một vài điều mà lâu nay ta không để ý.
Rác - chất thải nói chung - vốn là một cái gì rất phiền phức với nghĩa nó là một bộ phận của cuộc sống, tách nó ra khỏi cái hữu ích đôi khi rất khó. Có một thời gian nó đã trợ giúp anh trong đời sống, nó bạn bầu với anh, nó là niềm vui của anh. Cho nên chia tay với nó lôi thôi lắm. Lưu luyến. Ái ngại. Song việc đời là thế, cái gì cũng có niên có hạn của nó, cái gì rồi cũng có thể trở thành rác cả. Thuốc quá đát dùng còn có hại, một số loại hoa đến kỳ héo còn bốc mùi khó chịu và gợi bực mình, ai giữ trong nhà mãi được?
Nay là thời các thứ bao bì được làm rất đẹp, một hộp bánh mua về ăn hết rồi, nhiều người già cỡ tuổi tôi trở lên thường vẫn nhìn cái hộp với sự nuối tiếc, cố nghĩ ra lý do để giữ nó lại. Nhưng cái gì cũng giữ, lọ đựng mấy viên thuốc cũng giữ, vỏ chai rượu cũng giữ, hộp xốp đựng cái nồi cơm điện cái quạt cũng giữ, thì nhà thành cái kho rồi còn gì, mà kho nào đựng hết? - phải lên dây cót một lúc mới cả quyết quăng mấy thứ chai hộp ấy ra rác. Hoặc các loại báo tết, tờ nào giấy cũng trắng bìa cũng đẹp nhiều bài vở công phu có anh em mai phục cả năm chuẩn bị bài, nay đem bán cân cứ thấy dùng dằng. Rồi những quyển từ điển nó là vật tùy thân của mình nay mua được những cuốn mới biên soạn tốt hơn mà cũng phải nhấc lên bỏ xuống dăm bảy lần trước khi thay thế. Rồi cả những con người nữa, người hôm qua rất được việc, nhưng hôm nay quá lứa nhỡ thì, thay thì thấy áy náy, mà để nguyên thì hỏng việc. Ác một nỗi, người lại không ghi thời gian sử dụng như thuốc và không phải bao giờ cũng héo hon trông thấy như hoa, sự tình nghĩa khiến người ta sống chung với "rác" hàng ngày mà không hay biết.
Người ta hình như không hay nghĩ nhiều về rác. Có cái gì thừa vứt ra đường cho xong. Trong khi đó theo tôi thái độ đối với rác làm nên thái độ của con người với cuộc sống. Cũng tức là biểu lộ trình độ sống của người đó.
Phần tôi giá như có dịp được đi nước ngoài một cách nhẩn nha, tôi sẽ để công nghiên cứu cái cách của mỗi nước đối với rác thải. Cuối 2003 nghe tin là ở Nhật có loại chế biến rác cho từng gia đình. Giá kể không đắt quá, tôi nghĩ rằng nên khuyến khích để mỗi gia đình mua một cái.
Thôi lan man nghĩ thì không biết đến đâu là cùng. Tiếp theo tết nguyên đán nay đang là mùa lễ hội, trong câu nói đùa của ai đó rằng "nếu dồn tất cả rác đã xả ra ở lễ hội nọ, người ta có thể chôn cái di tích ấy như chơi" không phải là không có một chút hạt nhân hợp lý, cần nhắc lại ở đây như một lời nhắn gửi với cả người kiếm sống ở hội lẫn người đi hội. Về mặt nhận thức, hãy tự nhủ "Khi anh say sưa đi lùng một cành đào đẹp và sung sướng đặt nó vào lọ thì cũng phải nhớ tới cái lúc nhấc nó ra khỏi lọ ném nó ra khỏi nhà". Cuộc sống đòi hỏi chúng ta ghi nhớ cái điều có vẻ khinh bạc đó, nhất là cuộc sống hiện đại.
SỐ TRUY CẬP đang online